In gesprek met… IJzerman
Ron IJzerman
‘Het creëren, het werken met mijn handen en het technische, dat maakt brons interessant.’ De bronzen ijsvogels van Ron IJzerman zijn een begrip. Vrolijk staan ze op houten palen voor de Kunstuitleen. De beelden worden graag gekocht, door jong en oud. In januari is deze bronsgieter kunstenaar van de maand. Tijd om een kijkje te nemen in de ‘Paardenstal’: het ‘kunstkabinet en atelier’ van het Scheveningse kunstenaarsechtpaar Ron en Nathalie IJzerman.
‘Geen beeld is hetzelfde en geen enkele mal’, vertelt IJzerman rustig met een kleine glundering over zijn vak. Ron gaat in de werkruimte achter zijn bureautje zitten om zijn liefde voor ‘oude ambachten’ in woorden te vatten. ‘Daarmee bedoel ik, het werken met je handen. Mijn opa was meubelmaker. Die maakte alles. Prachtig.’
De Paardenstal waar de kunstenaar sinds 1999 vrijwel dagelijks aanwezig is, blijkt uitgegroeid tot een lokale publiekstrekker. ‘Dat vind ik leuk’, zegt Ron. ‘Vroeger had je de smid. Daar kon je terecht als je een kapot pannetje had. Nu komen mensen bij mij. Wat ze dan meebrengen? Van alles: van steelpannen tot gordijnroedes. Die maak ik dan even, voor niks – op zachte toon. Leuk toch, om te doen. Eigenlijk ben ik een beetje de smid van de buurt’, vertelt IJzerman met een brede lach.
IJzerman, met inmiddels 66 jaren op de teller, maakte in de jaren negentig een flinke carrièreswitch. Als telg van een horeca-familie lag het kunstenaarsvak niet direct voor de hand. ‘Mijn andere opa en oma hadden een donkerbruin café. Eentje met een biljart. Ik was daar veel als kind. Het was eigenlijk vanzelfsprekend dat ik in de horeca zou blijven, net als diverse andere familieleden. Ik heb er een tijd in gewerkt, en in andere banen. Maar ik kon nergens echt mijn draai vinden. Tot ik dus in aanraking kwam met bronsgieten. Ik dacht: dit is het.’
Wat moedig dat je het roer omgooide, en met succes. Hoe kwam je tot dat besluit?
‘Het kwam op mijn pad. Toen ik 43 jaar was ben ik met de opleiding begonnen. Ik werkte als hovenier voor een kunstenaar in Wassenaar. Hij had een atelier in zijn tuin en werkte met een bronsgieter. De kunstenaar nam mij daar naar toe. Toen ik zag wat die bronsgieter deed, was ik verkocht. De bronsgieter liet me de technieken zien. Bijvoorbeeld patineren; het met chemicaliën bewerken van het materiaal zodat je een bepaalde kleur aanbrengt. Er zijn zoveel technische handelingen. Ik vond het zo leuk dat ik dus besloot om me om te scholen.’ Nathalie vult aan: ‘Ron is drie-en-een-half jaar in opleiding geweest bij een bronsgieter in Brabant.’ Ron knikt. ‘En Nathalie was een van de kunstenaars waarvoor ik daarna in opdracht werkte. Zo hebben we elkaar leren kennen. Nu werken we, sinds veertien jaar, iedere dag samen in deze ruimte. Gaat nog steeds goed, na al die jaren.’ Op de achtergrond speelt Classic FM – steevast. ‘Heerlijke muziek om mee te werken.’ Na een korte wisseling van blikken volgt de bescheiden tortelduif zijn verhaal. ’Weet je, terugkomend op je vraag. De beste investering die je kan doen is een investering in jezelf.’ Stilletjes verdwijnt Nathalie naar boven, nadat ze een kopje verrukkelijke mokkakoffie serveert, om haar man in alle rust zijn verhaal te laten doen.
Welke technieken gebruik je in je werk?
‘Bronsgieten kan in alle soorten in maten. Van een blaadje van een plant tot een enorme tors. Ik werk volgens de ‘verloren wasmethode’, ook wel à cire perdue, zegt IJzerman met een licht Schevenings accent. Het is een techniek om kunstobjecten in brons te gieten. Wat je doet is: je maakt een (siliconen)mal van het origineel, en dan een vuurvast model – dat in een hete oven kan. Je zorgt voor ontluchtingskanalen en een aangiettap. De mal wordt vervolgens uitgestookt in de oven gedurende 3 dagen. Dat gebeurt op een temperatuur van 700 graden Celsius. Ik rijd een keer per week naar Geldermalsen met mijn bestelbus om een nieuwe lading in de oven te zetten, en om de vorige op te halen. Nadat de mal is uitgestookt wordt in de holte die overblijft het vloeibare brons gegoten. Na afkoeling start de bewerking van het bronzen afgietsel. Dat gebeurt hier. De giet- en ontluchtingskanalen zaag ik eraf. In de werkplaats haal ik ook andere uitsteeksels weg en eventuele gaten las ik dicht. Dat doe ik daar, zegt IJzerman – terwijl hij wijst naar de hoek van zijn werkruimte. Zal ik de lashelm even opzetten voor de foto?’ vraagt IJzerman lachend.
‘De laatste stap is patineren. Het bewerken van de kleur van het brons of het geven van een glans doe ik aan de andere zijde van het atelier. Dit is mijn “tandartsgereedschap”, zie je wel! Zal ik anders even laten zien hoe snel je van dof brons een mooie glans krijgt? Die techniek gebruik ik ook altijd voor het maken van de glanzende snavels van de ijsvogels.’ Binnen een paar seconden verschijnt een zilverachtig deel op het bronzen voorwerp, waar de ontluchtingskanalen nu nog even aanzitten.
Je maakt veel vogels. Wat vind je daar leuk aan en waarom ben je daarmee begonnen?
‘Het was bij toeval. Ik had een tak gevonden. Die leek op een vogel. Ik dacht: verdomd, dat is leuk! Het werkte. De ijsvogels vind ik gewoon heel leuk om te doen. Ze hebben een kleurrijk verenkleed. Kijk, ik maak ook musjes, bijvoorbeeld op een drinkbakje – een oude gietlepel waarmee ik brons giet. Maar mussen zijn bruin. Dat is net minder leuk. Daarnaast maak ik ook ‘vreemde vogels’. Bijvoorbeeld met een palmblad. Dan zie ik daar een vogel in en dan ga ik aan de slag. Maar alles wat je wilt, kan ik maken. Heb je bijvoorbeeld een beeldje, maar wil je er twee van? Dan kan je bij mij langskomen en dan maak ik het voor je.’
Stonden hier vroeger echt paarden, in de Paardenstal?
‘Ja, dit was de stal met daarnaast het huis van een schelpenvisser. Hij had paarden om met een kar het strand op te gaan en schelpen te vervoeren. Die verkocht hij voor schelpenpaden in tuinen en parken. Deze man woonde in de voorkamer met elf kinderen, moet je nagaan.’ In het atelier heeft deze rijke historie een zichtbare ereplaats.
Heb je tenslotte een tip voor de startende (amateur) kunstenaar?
‘Ja. Doe wat goed voelt. En laat je niks wijs maken door anderen. Want het gaat er om dat jij plezier hebt in wat je doet. En ga ervoor!’
Met het bijzondere kunstenaarsechtpaar Nathalie en Ron IJzerman in de Paardenstal heeft deze historische plek een hele bijzondere invulling gekregen. De tip is dan ook om een kijkje te nemen in dit allerleukste pandje van Scheveningen. Kom ook in januari een kijkje nemen in de Kunstuitleen. Omdat IJzerman kunstenaar van de maand is staan er extra beelden van hem tentoongesteld. Graag tot ziens en tot leen!
Tekst en foto’s door Anne Schaap